نفتا (NAFTA) مخفف عبارت North American Free Trade Agreement است که آن را قرارداد یا پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی هم می‌نامند.

پیمان نفتا، یک توافق سه جانبه است که بین ایالات متحده آمریکا، کانادا و مکزیک منعقد شده.

هدف از توافق نفتا، حذف تدریجی موانع مبادلات تجاری بین آمریکا، مکزیک و کانادا (در یک بازه‌ی زمانی پانزده ساله) بوده است.

مرور کوتاهی به تاریخچه نفتا

پیمان تجارت آزاد آمریکای شمالی یا نفتا، از آغاز سال ۱۹۹۴ (زمان کلینتون) اجرایی شد و قرار شد جایگزین پیمان ضعیف‌تر و دوجانبه‌ای باشد که قبلاً بین آمریکا و کانادا وجود داشت. البته چارچوب اولیه‌ی نفتا از سال ۱۹۸۷ و در زمان رونالد ریگان در حال تدوین و تنظیم بود.

قبل از فعال شدن نفتا، انتقادات متعددی به توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی وجود داشته که تعداد زیادی از آنها بر بحث اثرات زیست محیطی و همچنین اثرات منفی بر روی اشتغال در آمریکا تاکید داشتند.

به همین علت، در کنار توافق نفتا، دو توافق جانبی هم برای اجتناب از اثرات منفی مذکور منعقد شد.

[ مطلب مرتبط: تفاوت توافق نامه و تفاهم نامه چیست؟ ]

دفاع دولت آمریکا از نفتا

دولت آمریکا همواره از منافع نفتا برای این کشور صحبت کرده است (+).

از جمله اینکه برای تعداد زیادی از ایالت‌های آمریکا، مکزیک و کانادا جزو مقاصد مهم صادراتی هستند و حذف موانع تجاری، می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتر و رونق اقتصادی برای کسب و کارهای آمریکایی ایجاد کند.

آمارها و برآوردها هم نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی هر سه کشور در اثر توافق نفتا، افزایش داشته است.

انتقادات به نفتا

واقعیت این است که نفتا همزمان با ایجاد فرصت برای افزایش صادرات آمریکا، فضا برای انتقال زیرساخت‌های تولیدی به مکزیک را هم فراهم کرده است.

به عبارتی، شغل‌های زیادی در مکزیک ایجاد شده‌اند که مردم در حالت عادی معتقد بودند که می‌توانستند در آمریکا ایجاد شوند (مثلاً تولید خودرو فورد).

از سوی دیگر، شغل‌های جایگزین دیگری در صنایع دیگر آمریکا، به واسطه‌ی نفتا به وجود آمده.

بنابراین، به سادگی نمی‌توان در مورد اثرات مثبت یا منفی نفتا بر اشتغال در آمریکا صحبت کرد و بیشتر نظرات و صحبت‌ها، بر پایه‌ی تحلیل‌های شخصی (یا سازمانی) استوار است.

مطرح‌ترین منتقد نفتا، آخرین رییس جمهور آمریکا (دونالد ترامپ)‌ است که لغو یا مذاکره مجدد در مورد نفتا را در میان وعده‌های انتخاباتی‌اش مطرح کرد و پیشنهاد کرد که مالیات سنگین بر روی محصولات وارداتی از مکزیک وضع شود.

با توجه به اینکه ایجاد شغل در مکزیک از طریق محصولات وارداتی، بسیار واضح و قابل مشاهده است و شغل‌های غیرمستقیم ایجاد شده در آمریکا، برای مردم چندان قابل درک یا قابل سنجش نیست، این دیدگاه او در میان مردم عادی طرفداران زیادی نیز داشته است.

مخالفت ترامپ با نفتا و معاهده‌های مشابه در حدی جدی است که این دیدگاه مطرح شده که شاید به زودی چین، در غیاب آمریکا، رهبری اقتصاد آزاد جهانی را در اختیار بگیرد.