در ساده‌ترین تعریف، افرادی که به اخلاق مذهبی یا هر شکل دیگری از اخلاق معتقد هستند، شکست اخلاقی را به عنوان شکست در رعایت اصول اخلاق و انجام کارهایی خلاق قواعد اخلاق تفسیر می‌کنند.
اما شکست اخلاقی (به انگلیسی: Moral Failure) یکی از مفاهیم مطرح شده در فلسفه اخلاق است و تعریف ویژه‌ی خود را دارد.
لیزا تسمن (Lisa Tessman) در کتاب خود با عنوان Moral Failure که در سال ۲۰۱۴ توسط دانشگاه آکسفورد منتشر شده، شکست اخلاقی را به این صورت تعریف می‌کند:
«شکست اخلاقی یعنی به تناقض رسیدن میان آن‌چه من باید انجام دهم (I must) با آن‌چه اخلاق از من می‌خواهد انجام ندهم (I can’t).»
تسمن تأکید می‌کند که معمولاً در تعریف اصول اخلاقی همواره فرض بر این است که این اصول در ذات خود اجرایی هستند و اگر کسی آن‌ها را رعایت نکند، خطا از اوست. در حالی که انسان‌ها گاهی در زندگی خود به نقطه‌ای می‌رسند که جز تخطی از اصول اخلاقی، چاره‌ای ندارند. او بخشی از مسئولیت شکل‌گیریِ پارادکس میان خواسته‌های اخلاقی و خواسته‌های دنیای واقعی را بر عهده‌ی اخلاق و چارچوب‌های صلب و دشوار آن و طرح خواسته‌های فراتر از ظرفیت انسان از سوی اخلاق و اخلاق گرایان می‌داند.
اما همه‌‌ی اندیشمندان، در بحث شکست اخلاقی تقصیر را به گردن اخلاق نینداخته‌اند.
به عنوان مثال، مقصود فراستخواه جامعه شناس ایرانی در کتاب ما ایرانیان، با وجودی که شکست اخلاقی را – مانند تسمن – شکل گیری تعارض میان اصول اخلاقی و شرایط اجتماعی می‌داند، اما مسئولیت این تعارض‌ها را بر دوش اخلاق، متمرکز نمی‌کند.
ضمن این‌که فراستخواه معتقد است که شکست اخلاقی، همان‌گونه که می‌تواند برای یک فرد روی دهد، برای یک جامعه نیز قابل تصور است. او در کتاب خود چنین می‌گوید:
«متن زیست ما و موقعیت‌های جغرافیایی و اجتماعی و سیاسی و مناسبات اقتصادی ما برای فضیلت مساعد نیست.
راستی و انصاف برای ایرانی حقیقتاً بسیار باارزش و خواستنی و ستودنی است. اما میدان بازی، گِل‌آلود است. بازی منصفانه در عمل دشوار می‌شود.
خطری که در این‌جا در کمین ما نشسته است و خطر کوچکی نیست، آن است که به‌طور ضمنی نتیجه بگیریم، ارزش‌های تابناک را فقط باید گذاشت در آسمان‌ها چشمک بزنند. ولی در زمین باید راه را در پیش گرفت و زرنگی کرد و رفاقت‌بازی کرد و تملق کرد و از هر نمدی، کلاهی برای خویش دوخت. دروغ گفت و گلیم خود را از آب بیرون کشید و مابقی قضایای مقتضیه!
اگر بیشتر مردم یک چنین نتیجه‌ای را ولو به شکل ضمنی بگیرند، من اسم این شکست را شکست اخلاقی جامعه می‌گذارم.»
سایت پاسخ نامه – که در حال مطالعه‌ی آن هستید – به نوعی واژه‌نامه‌ی جنبی مجموعه‌ی آموزشی متمم است. در صورتی که به توسعه فردی علاقه‌مند هستید می‌توانید فهرست درس‌ها و نقشه‌راه‌های یادگیری متمم را بررسی کرده یا این‌که سرفصل‌های دوره MBA آنلاین ما را ببینید.
فهرست درس‌ها اطلاعات | ثبت‌نام