حتی کسانی که ژاپن نرفته‌‌اند و چیز زیادی دربارهٔ ژاپن نمی‌دانند، تصویر قطارهای سریع‌السیر ژاپن را دیده‌اند و در ذهن دارند. این قطارها که اغلب با عنوان «قطار گلوله‌ای / Bullet Train» شناخته می‌شوند، به‌خاطر سرعت بالا، دقت در طراحی و عملیات و ایمنی‌شان، به یکی از نمادهای برتری تکنولوژیک ژاپن در مهندسی حمل‌و‌نقل تبدیل شده‌اند.

شینکانسن (Shinkansen) نام یکی از پیشروترین شبکه‌های ریلی ژاپن است که هدایت و عملیات این قطارهای سریع‌السیر را بر عهده دارد و سرعت تردد قطارها روی خط آن در نقاطی به ۳۲۰ کیلومتر بر ساعت نیز می‌رسد (+).

پروژه شینکانسن از سال ۱۹۶۴ آغاز شد و همان زمان هم نخستین قطارها با سرعت حدود ۲۱۰ کیلومتر بر آن تردید می‌کردند که عددی شگفت‌انگیز محسوب می‌شد.

چهار نکتهٔ مهم در مورد راه‌آهن شینکانسن وجود دارد که خوب است آن‌ها را بدانید.

نخست این‌که راه آهن سریع‌السیر ژاپن طی شصت سال فعالیت، حتی یک مورد سانحهٔ منجر به مرگ نیز نداشته است (+).

دیگر این‌که تأخیر در شبکه شینکانسن بسیار کم است و متوسط تأخیر گزارش شده از یک دقیقه فراتر نرفته است.

سومین نکته هم این است که راه‌آهن شینکانسن یکی از نمونه‌های مطرح در نگاه سیستمی در مهندسی است. چون برای رسیدن به این سطح از سرعت، دقت و ایمنی، آن‌ هم به شکل پایدار و بلندمدت، نمی‌توانید فقط روی یک بخش یا دپارتمان تمرکز کنید. بلکه باید کاری کنید که در طراحی، زمان‌بندی و مدیریت عملیات، تعمیر و نگهداری و حتی ویژگی‌های جزئی‌ترین بخش‌های صندلی‌ها و سکوها، هم‌خوانی بین اجزای سیستم وجود داشته باشد (حل مسئله در یک بخش به ایجاد مسئله در بخش دیگر منجر نشود).

چهارمین و آخرین نکته هم این است که شینکانسن منبع الهام بسیاری از مدیران صنایع در سطح جهان بوده است: از تایوان و چین گرفته تا انگلستان و آمریکا. چنان‌که دستیابی به این سرعت بالا – در عین حفظ ایمنی – مثالی بود که جک ولش در مدیریت جنرال الکتریک بارها به آن اشاره می‌کرد و می‌خواست جنرال الکتریک هم به آن سطح از توانایی حل مسئله برسد.

ما در دوره آموزش هدف گذاری متمم در بخشی که به انتخاب هدف‌های بلندپروازانه پرداخته‌ شده، داستان الهام گرفتن جک ولش از راه‌آهن سریع‌السیر ژاپن را شرح داده‌ایم.

رکورد سرعت قطار در ژاپن

سرعت ۳۲۰ کیلومتر در ساعت در راه‌آهن ژاپن سرعت متعارف عملیاتی است. اما رکورد سرعت قطار در ژاپن بالاتر است. در سال ۲۰۱۵ قطارهای مگ‌لِو (مخفف magnetic و levitation)‌ تا سرعت ۵۰۵ کیلومتر در ساعت در مسیر توکیو – اوساکا تست شدند و هم‌اکنون قرار است راه‌آهن شینکانسن دقیقاً در مسیری موازی مسیر فعلی، یک خط فوق‌سریع با سرعت بالای ۵۰۰ کیلومتر بر ساعت راه‌اندازی کند (+).

کتاب ژاپنیات ایرانیان

ژاپن برای ایرانیان، حداقل در سدهٔ اخیر، نماد تکنولوژی، دقت، ظرافت و در عین حال حفظ بخش‌هایی از فرهنگ سنتی بوده است. ما در متمم یک بار در قالب معرفی کتابهای سفرنامه (زیرمجموعهٔ پاراگراف فارسی) به سراغ کتاب ژاپنیات ایرانیان رفته و کمی دربارهٔ ژاپن حرف زده‌ایم:

بخش‌هایی از کتاب ژاپنیات ایرانیان