سازمان غیرانتفاعی عبارتی است که به عنوان معادل Nonprofit Organization یا NPO به کار می‌رود.

در زبان فارسی عبارت سازمان ناسودبر و در زبان انگلیسی عبارت Non-business Entity نیز به همین منظور به کار رفته‌اند و می‌روند. اما هرگز به صورت جدی رواج نیافته‌اند.

تعریف سازمان غیرانتفاعی

سازمان غیرانتفاعی سازمانی است که با هدف نفع اقتصادی و کسب سود اقتصادی تاسیس نشده است.

اگر بخواهیم به صورت دقیق‌تر، سازمان غیرانتفاعی را تعریف کنیم باید بگوییم که سازمان غیرانتفاعی، سهامدار ندارد.

سازمان غیرانتفاعی ممکن است فعالیت اقتصادی هم انجام دهد و مدل کسب و کار و مدل درآمد هم داشته باشد و حتی ارزش افزوده اقتصادی هم ایجاد کند. اما این ارزش افزوده دوباره به عنوان منابع جدید در اختیار سازمان قرار می‌گیرد تا اهداف خود را به پیش ببرد.

تفاوت سازمان غیرانتفاعی با سازمان مردم نهاد و موسسه خیریه

توجه داشته باشید که سازمان غیرانتفاعی ممکن است سازمان مردم نهاد (NGO) باشد یا نباشد و این دو بحث کاملاً مستقل هستند. وقتی از سازمان مردم نهاد صحبت می‌کنیم به طور مشخص بر غیردولتی بودن یک سازمان تاکید داریم.

این در حالی است که سازمان غیرانتفاعی می‌تواند دولتی هم باشد. بسیاری از وزارتخانه‌ها هم غیرانتفاعی هستند. همچنین بسیاری از ستادها و نهادهای دولتی، سهامدار ندارند و غیرانتفاعی محسوب می‌شوند.

همچنین با وجودی که سازمان‌های خیریه غیرانتفاعی هستند، اما این سازمان‌ها تنها یکی از انواع سازمان‌های غیرانتفاعی محسوب می‌شوند.

مثالهایی از سازمان های غیرانتفاعی در سطح جهان

صلیب سرخ، یونیسف، یونسکو و سازمان بهداشت جهانی از جمله شناخته شده‌ترین سازمان‌های غیرانتفاعی در سطح جهان هستند. انجمن‌های حمایت از بیماران خاص و نیز انجمن‌های حمایت از حیوانات و نیز بسیاری از انجمن‌های علمی بزرگ در جهان نیز، غیرانتفاعی هستند.

غیرانتفاعی بودن و فعالیت سالم اقتصادی

توجه داشته باشید که غیرانتفاعی بودن، با سلامت اقتصادی تفاوت دارد. سازمان‌های غیرانتفاعی از مالیات معاف هستند و همین مسئله برخی مجموعه‌ها را ترغیب می‌کند که از این ساختار، به نفع خود استفاده کنند.

غیرانتفاعی بودن صرفاً به معنای نداشتن سهامدار و تقسیم نشدن سود است. اما یک سازمان، می‌تواند غیرانتفاعی باشد و به یک مدیر یا مشاور، حقوق بسیار زیاد‌ (مثلاً چند صد میلیونی) بدهد و همچنان هم از نظر حقوقی، غیرانتفاعی باقی بماند. در حالی که در خدمت انتفاع یک فرد یا گروه قرار گرفته است.