فوردیسم یا فوردگرایی چیست و به چه معناست؟

فوردیسم (Fordism) یا فوردگرایی در ادبیات مدیریت و کسب و کار، به سبک مدیریت کارخانجات خودروسازی فورد و نگرش حاکم بر آن مجموعه در اوایل قرن بیستم میلادی اشاره دارد.

در آن زمان، کارخانجات فورد یکی از موفق‌ترین خودروهای تاریخ خود یعنی فورد تی (Ford T) را عرضه کردند که خود این کار و حاشیه‌هایش هنوز جایگاه ویژه‌ای در تاریخ توسعه‌ی صنعت جهان دارند.

خط مونتاژ و تقسیم کار از جمله مفاهیمی هستند که در آن مقطع مطرح شدند. این‌که در یک کارخانه لازم نیست مثل کارگاه‌های سنتی، هر کس همه کار انجام دهد و مثلاً صفر تا صد مونتاژ خودرو را بلد باشد و بداند.

خط مونتاژ امکان تقسیم تخصصی کار را فراهم کرد و حالا کارگرانی وجود داشتند که مثلاً فقط در بستن چند پیچ موتور متخصص بودند و هر روز همان کار را تکرار می‌کردند.

فوردگرایی بسیار نزدیک به ایده‌های تیلور در مدیریت علمی است. با این تفاوت که تیلور بیشتر روی کارگاه‌های کوچک و معادن کار کرده بود و این‌بار، افزایش راندمان تولید در قالب کارخانه و خط تولید مورد توجه قرار می‌گرفت.

به همین علت، زیاد می‌شنوید که می‌گویند: «فوردیسم، همان تیلوریسم است که پایش به کارخانه‌های بزرگ و خطوط تولید باز شده است.»

ویژگی دیگر فوردیسم این بود که به خاطر اقتصادی بودن و استفاده از مزایای صرفه به مقیاس، بر یکنواختی و یکسان بودن محصولات (و تنوع نداشتن آن‌ها) تأکید می‌شد.

به همین علت اصطلاح فوردیسم گاهی به معنای «تولید انبوه بدون ایجاد تمایز» به‌کار می‌رود. جمله‌ی معروف فورد را هم سندِ این ادعا می‌آورند که می‌گفت: «هر رنگی از فورد T بخواهید به شما می‌دهیم، به شکل این‌که مشکی بخواهید.»

فوردیسم در بسیاری از متن‌ها و سخنرانی‌ها، با بار معنایی منفی به‌کار می‌رود. یعنی به عنوان نگرشی که حاضر است به هر قیمت و تحت هر شرایط، خروجی و عملکرد اقتصادی را افزایش دهد و انسان‌‌ها را هم درست مانند آچار و انبردست می‌بیند و از جنبه‌های انسانی آن‌ها صرف‌نظر می‌کند.

این نقد بر این پایه این آموزه‌ی مدیریت منابع انسانی شکل گرفته تنوع فعالیت‌ها می‌تواند محیط کار را بسیار قابل‌تحمل‌تر و دوست‌داشتنی‌تر کند و حتی به فرض این‌که تمرکز روی یک فعالیت بسیار کوچک، بتواند کارایی را افزایش دهد، هم‌چنان این نگرش ماشینی و مکانیکی به کارگران، انسانی و قابل‌پذیرش نیست.

فوردیسم یا فوردگرایی چیست؟ نمایی از کارخانه فورد

سایت پاسخ نامه – که در حال مطالعه‌ی آن هستید – به نوعی واژه‌نامه‌ی جنبی مجموعه‌ی آموزشی متمم است. در صورتی که به توسعه فردی علاقه‌مند هستید می‌توانید فهرست درس‌ها و نقشه‌راه‌های یادگیری متمم را بررسی کرده یا این‌که سرفصل‌های دوره MBA آنلاین ما را ببینید.

فهرست درس‌ها    اطلاعات | ثبت‌نام
 
 
 
بهترین پاسخ