ژوزه ساراماگو، دو سال پیش از مرگش به خبرنگار گاردین گفت: وقتی بیماری شدیداً آزارم می‌داد و به بیمارستان رفتم، مسئولین بیمارستان دوست نداشتند من را بستری کنند.

او با صدای بلند می‌خندد و توضیح می‌دهد: دوست نداشتند بیمارستانی باشند که ساراماگو در‌ آن مُرده است.

ساراماگو نویسنده پرتغالی در سال ۱۹۲۲ به دنیا آمد و در سال ۲۰۱۰ در سن هشتاد و هفت سالگی درگذشت. اما در عین نگاه جدی و عمیق‌اش، همواره شوخ‌طبعی را هم با خود به همراه داشت.

ساراماگو تعمیرکار خودرو و نیز آهنگر بود و در پنجاه سالگی بود که مصمم شد به صورت تمام وقت به داستان نویسی روی آورد.

در میان رمان‌هایش نیز، اولین رمانی که موفقیت بین‌المللی کسب کرد و مسیر او را به سمت شهرت و اعتبار هموار کرد، در همین دوران داستان نویسی تمام وقت منتشر شد (در این زمان ساراماگو ۶۰ ساله بود).

اولین رمان ژوزه ساراماگو Memorial do Convento نام داشت که برای ترجمه‌ی انگلیسی آن، عنوان بالتازار و بلموندا انتخاب شد.

آثار ژوزه ساراماگو

به عنوان نمونه‌هایی از آثار و کتابهای ژوزه ساراماگو می‌توان به عناوین زیر اشاره کرد:

• بالتازار و بلموندا (۱۹۸۲)
• سال مرگ ریکاردو ریش (۱۹۸۶)
• تاریخ محاصره لیسبون (۱۹۸۹)
• کوری (۱۹۹۵)
• همه نامها (۱۹۹۷)
• بینایی (۲۰۰۴)
• سفر فیل (۲۰۰۸)

محل زندگی ساراماگو

ساراماگو تا سال ۱۹۹۲ در پرتغال زندگی می‌کرد. اما به واسطه‌ی رمان آخرش که روایت متفاوتی از انجیل بود، با فشار جامعه مسیحیان پرتغال و با تصمیم دولت این کشور، از فهرست نامزدهای جایزه آثار ادبی برتر اروپا (آریستیون Aristeion) حذف شد و در پی این مسئله، در اعتراض به رفتار دولت پرتغال از آن کشور مهاجرت کرد و به اسپانیا رفت.

البته ولی سال‌ها بعد بارها به پرتغال سفر کرد و تأکید کرد که مشکلش با دولت پرتغال است و نه مردم آن.

سبک نگارش ساراماگو

یکی از ویژگی‌های ساراماگو این است که نقطه‌ی شروع داستانش، از یک وضعیت غیرواقعی شروع می‌شود. اما در ادامه، با روندی کاملاً منطقی ادامه پیدا می‌کند.

مثلاً وقتی کتاب کوری را می‌خوانید، در همان ابتدای داستان با شرایطی مواجه می‌شوید که نه تنها واقعی نیست؛ بلکه وقوع آن – به شکلی که در داستان می‌آید – قابل تصور و منطقی هم به نظر نمی‌رسد.

اما اگر ابتدای روایت را بپذیرید، در تمام طول داستان با یک روند داستانی منطقی (بر پایه‌ی همان نقطه‌ی اولیه) مواجه خواهید بود.

به علت همین شکل شروع داستان است که گاهی منتقدان وسوسه می‌شوند کارهای او را در ردیف آثار رئالیسم جادویی طبقه‌بندی کنند؛ اما خود او ترجیح می‌دهد نامش در ادامه‌ی کار کسانی مانند سروانتس (نویسنده‌ی رمان کلاسیک دن کیشوت) قرار بگیرد.

مطالعه بیشتر: Guardian / Interview with the Paris Review

مطلب مرتبط: منتخبی از جمله های ساراماگو در کتاب کوری