سایکوپاتی (Psychopathy) نیز مانند بسیاری از واژه‌ها و اصطلاحات روانشناسی (مثل خودشیفته، افسرده، اسکیزوفرن) در ادبیات عمومی مانند فحش و ناسزا رد و بدل می‌شود و کمتر کسی به معنا و کاربرد واقعی آن توجه دارد.

ضمن اینکه در دنیای روانشناسی هم، مفهوم پردازی‌های متفاوتی از واژه‌ی سایکوپات انجام شده است.

نخستین تعریف علمی سایکوپات بودن

همه‌ی روانشناسان متفق‌القول هستند که نخستین تعریف سایکوپاتی در قالب تعابیر علمی و دقیق، توسط هِروی کِلِکلی (Hervey Cleckley) انجام شده است.

کِلِکلی از جمله روانشناسان و روان درمان‌گر‌های اثرگذار قرن بیستم است که در مقایسه با تلاش‌ها و دستاوردهایش، عامه‌ی مردم او را کمتر می‌شناسند.

او در سال ۱۹۴۱ کتابی به نام The Mask of Sanity (نقاب عاقل بودن) نوشت و در آن توضیح داد که برخلاف نگاه عمومی، سایکوپات‌ها، قرار نیست همگی جنایتکاران بزرگ و دیوانگان زنجیری و زندانیان زندان‌ها باشند.

اتفاقاً بخش قابل توجهی از افراد سایکوپات در جامعه زندگی می‌کنند و در ظاهر هم افرادی معقول و منطقی و حتی احتمالاً دوست داشتنی به نظر می‌رسند.

نشانه های فرد سایکوپات در نگاه کلی

او در کتاب The Mask of Sanity نشانه های متعددی را برای افراد سایکوپات مطرح می‌کند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دروغ‌گویی‌های بیمارگونه و افراطی (که گاه حتی انگیزه‌ی آنها هم قابل تشخیص نیست)
• احساس بیش از حد ارزشمند بودن
• فریب دادن دیگران و سوء استفاده از آنها
• احساسات و هیجانات سطحی
• نداشتن حس همدلی

بعدها شخصی به نام رابرت هیر (Robert Hare)، یک پرسشنامه سنجش ویژگی‌های سایکوپات را نیز بر اساس توصیفات کلکلی تنظیم کرد و آن را تحت عنوان PCL یا Psychopathy CheckList منتشر کرد.

آن پرسشنامه بعداً اصلاح هم شد و امروزه نسخه بازنگری شده‌ی آن در قالب یک پرسشنامه با بیست سوال، به نام PCL-R ( نسخه Revised) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder)

تعریف و تعبیری که از سایکوپات وجود داشت، به تدریج کامل‌تر و پخته‌تر شد و امروز با عنوان اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا ASPD مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در استاندارد DSM، به جای استفاده از اصطلاح سایکوپات، از اصطلاح اختلال شخصیت ضد اجتماعی استفاده شده که اگر چه شباهت‌های قابل توجهی دارند، اما آنها را نمی‌توان کاملاً دقیق به جای یکدیگر به کار برد.

سایکوپات‌ها و فضای کسب و کار

با وجودی که روانشناسان به سمت مفهوم کامل‌تر و دقیق‌تر ASPD رغبت نشان دادند، اما اصطلاح سایکوپات در ادبیات رفتار سازمانی باقی ماند و عمده‌ی کتابهایی که به روانشناسی سازمانی و رفتارهای نادرست سازمانی و شخصیت شناسی در محیط کار می‌پردازند، همچنان ترجیح می‌دهند که سایکوپاتی را با همان تعریف کلکلی و پرسشنامه هیر، مورد مطالعه و بررسی قرار دهند.

کتابها و مقالاتی که به سیاسی کاری در محیط کار نیز می‌پردازند، معمولاً سایکوپاتی را در کنار خودشیفتگی و ماکیاولیسم مورد توجه و بررسی قرار می‌دهند (+).

[مطلب مرتبط: مدیر و همکار سایکوپات چه ویژگی‌هایی دارند؟]