مزرعه حیوانات یا Animal Farm داستانی است که توسط جورج اورول (George Orwell) نویسنده‌ی انگلیسی نوشته شده و در سال ۱۹۴۵ برای اولین بار در انگلیس منتشر شده است.

این کتاب در ایران به قلعه حیوانات نیز مشهور است.

داستان قلعه حیوانات یا مزرعه حیوانات، بر اساس رویدادهای انقلاب سرخ شوروی نوشته شده است.

خلاصه داستان کتاب قلعه حیوانات

این کتاب با معرفی مردی به نام جونز آغاز می‌شود که مالک مزرعه‌ای به نام مانر است.

او مردی دائم‌الخمر است که توجه زیادی به حیوانات ندارد و صرفاً از آنها بهره کشی می‌کند.

در ادامه‌ی داستان با خوکی به نام میجر پیر آشنا می‌شویم که حیوانات را به شورش علیه جونز دعوت می‌کند و به آنها می‌گوید که در رویای خود، روزگاری را دیده است که حیوانات به خوبی و خوشی در کنار هم در مزرعه، بدون حضور جونز زندگی می‌کنند.

باقی ماجرا، تلاش حیوان‌های مزرعه برای تحقق این رویاست و البته آنچه در آخر داستان شاهد آن هستیم، تغییر خلق و خوی خوک‌ها (به عنوان سرپرست‌های جدید مزرعه) است. به شکلی که کاملاً شبیه جونز رفتار می‌کنند و حتی در خانه‌ی او – که زمانی نماد اشرافی گری بود – ساکن می‌شوند.

در آخرین جمله‌های کتاب توضیح داده می‌شود که حیوانات، با نگاه به چهره‌ی خوک‌ها، نمی‌توانند تفاوت بین آنها و انسان‌ها را (که برای رهایی از چنگال آنها قیام کرده بودند) متوجه شوند.

تناظر بین شخصیتهای داستان قلعه حیوانات و شخصیت‌های انقلاب کمونیستی شوروی

ارباب جونز در این داستان، بر اساس شخصیت و ویژگی‌های نیکلای دوم (تزار روس) تعریف و ترسیم شده است.

ناپلئون بر اساس استالین، اسنوبال بر اساس تروتسکی، اسکوییلر بر اساس مولوتوف، باکسر به عنوان نماد طبقه کارگر، مولی به شیوه‌ی ثروتمندان و اشراف و بنجامین به عنوان نمادی از مخالفان منفعل انقلاب تصویر شده‌اند.

آقای پیلکینگتون و آقای فردریک (مزارع همسایه) هم به نوعی نماد آمریکا، انگلیس، آلمان و سایر کشورهایی هستند که در سمت دیگر بازی سیاسی قرار گرفته بودند.

کامل‌ترین نقد کتاب قلعه حیوانات

اگر چه به سادگی نمی‌توان در مورد کامل‌ بودن یا کامل‌ترین بودن صحبت کرد و نظر داد، اما احتمالاً در میان نقد‌هایی که به صورت آنلاین و رایگان در فضای وب وجود دارد، نقد منتشر شده در Cliffs Notes کامل‌ترین (یا یکی از نقدهای نسبتاً کامل) است و حتی می‌تواند به عنوان مرجع برای دانشجویان مورد استفاده قرار گیرد.

ژانر کتاب قلعه حیوانات

اگر از منظر شیوهٔ روایت‌گری نگاه کنیم، ژانر قلعهٔ حیوانات از جنس داستان‌ها و افسانه‌هایی است که از زبان حیوانات گفته می‌شوند (شبیه کلیله و دمنه خودمان).

اما از نظر محتوایی، ژانر قلعه حیوانات را می‌شود «هجو سیاسی» نامید. چون یک ساختار سیاسی را به باد انتقاد می‌گیرد و مسخره می‌کند (معادل انگلیسی مناسب، political satire است).

از نظر صنعت ادبی هم می‌شود قطعهٔ حیوانات را یک داستان تمثیلی دانست. یعنی داستانی که یک فضای مشخص را هدف قرار داده (اوضاع سیاسی کشورهای کمونیستی) و آن را در یک فضای متفاوت شبیه‌سازی کرده (در یک مزرعه) و این شبیه‌سازی را از اول تا آخر شرح و بسط داده است.

ترجمه قلعه حیوانات

در زبان فارسی، ترجمه های متعددی از کتاب قلعه حیوانات یا مزرعه حیوانات وجود دارد. از جمله مترجمانی که دست به ترجمه این کتاب زده‌اند می‌توان به مهنوش جواهری،‌ علی اصغر افرجی،‌ حوریا موسایی، امیر امیرشاهی، احمدکسایی پور و عباس زارعی اشاره کرد.

کتاب صوتی قلعه حیوانات

قلعه حیوانات در ایران در قالب کتاب صوتی هم به شکل‌های متعددی تولید و عرضه شده که از‌ آن جمله، می‌توان به قرائت ترجمه‌ی آقای امیر امیرشاهی توسط مجید آقاکریمی اشاره کرد که در سایت نوار عرضه می‌شود.

کتاب های دیگر جورج اورول

با وجودی که بسیاری از مردم جرج اورول را بیشتر به‌عنوان نویسندهٔ قلعه حیوانات می‌شناسند، اما نباید کتاب ارزشمند ۱۹۸۴ را هم فراموش کنیم. ۱۹۸۴ هم کتابی در ژانر آخرالزمانی است که دورانی را روایت می‌کند که دولت‌ها می‌توانند به شخصی‌ترین و خصوصی‌ترین فضاهای شهروندان دسترسی داشته باشند (شبیه اوضاع امروز جهان).

این کتاب در بخش پاراگراف فارسی سایت متمم معرفی و نقد شده است: کتاب ۱۹۸۴ جورج اورول.